Cmentarze wojenne.

"Turystyka historyczna może być równie istotna, jak ta typowo rekreacyjna. W naszym regionie mamy nie tylko lasy i jeziora, ale także liczne pozostałości architektury obronnej i inne ślady działań wojennych. Warto, żebyśmy nauczyli się czerpać z tego korzyści" – powiedział historyk dr Robert Kempa.

Na początku listopada 1914 r. wojska rosyjskie ponownie podeszły pod linię Wielkich Jezior Mazurskich. Między 18 listopada a 25 grudnia oddział 7 Syberyjskiej Dywizji Piechoty próbował bez powodzenia przełamać niemieckie stanowiska obronne w rejonie Wzgórz Paproteckich, Marcinowej Woli i Truks. Bronione przez oddziały Landwehry oraz 33 Pułk Fizylierów pozycje utrzymane zostały do lutego 1915 r., 7 lutego 1915 r. rozpoczęła się bitwa zimowa nad Jeziorami Mazurskimi. W następstwie niemieckiej ofensywy siły rosyjskie zostały wyparte z obszaru Prus Wschodnich. Walki w rejonie Paprotek kosztowały obie strony wielu zabitych, których pochowano na okolicznych cmentarzach.Cmentarz Wojenny na wzgórzach Paproteckich z okresu I wojny światowej znajduje się na wzgórzu, około 300 m od drogi żwirowej Paprotki - Górkło. Cmentarz ten powstał po zakończeniu wojny na wzgórzu stanowiącym ważny punkt obrony niemieckiej, ok 2,5 km na pd. wsch. od wsi w stronę bagien Nietlickich.Uformowano tarasy, na których pochowano żołnierzy niemieckich, a u ich podnóża - żołnierzy rosyjskich. Cmentarz jest założony na rzucie prostokąta z zastosowaniem układu tarasowego w części środkowej. Dwa wysokie prawosławne krzyże są usytuowane na mogiłach rosyjskich. Na cmentarzu znajdują się dwie zbiorowe mogiły, w których spoczywa 183 bezimiennych żołnierzy rosyjskich. Widocznych jest również 25 pojedynczych nagrobków żołnierzy niemieckich (tarasy).Cmentarz wojenny w Marcinowej WoliCmentarz to pamiątka po walkach w listopadzie i grudniu 1914 roku, kiedy to Rosjanie w okolicach Marcinowej Woli próbowali przełamać niemieckie linie obronne i z lutego 1915 roku, kiedy ruszyła niemiecka kontrofensywa.To jeden z lepiej zachowanych cmentarzy z czasów I wojny światowej na Mazurach. Spoczywa na nim 169 żołnierzy niemieckich i 301 rosyjskich.Cmentarz znajduje się w centrum wsi i ma kształt trapezu. Od strony drogi został ogrodzony kamiennym murem i tutaj znajduje się również główne wejście. Cmentarz składa się z trzech tarasów. Zachowało się na nim kilkadziesiąt imiennych nagrobków niemieckich i dwie zbiorowe mogiły rosyjskie.W 2010 roku cmentarz został oczyszczony we wspólnej akcji Niemieckiego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi w Kassel przy współpracy Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Polsko-Niemieckiej Fundacji "Pamięć".

CierzpiętyDawny cmentarz ewangelicki założony w połowie XIX wieku, na którym znajduje się kwatera wojenna z okresu I wojny światowej. Według zachowanych inskrypcji pochowanych w niej jest pięciu żołnierzy armii niemieckiej: armierungssoldat Paul Ullrich †11.3.1915, armierungssoldat Otto Parpart z 2.Arm.komp.†11.6.1915 oraz trzech nieznanych żołnierzy armii niemieckiej †1915.

DrozdowoCmentarz położony w lesie, ok. 0,5 km na północny zachód od Drozdowa, na południowej stronie drogi Orzysz – Mikołajki, w sąsiedztwie dawnego cmentarza ewangelickiego.Cmentarz wojenny w Drozdowie pochodzi z okresu I wojny światowej. Zostało na nim pochowanych 11 żołnierzy armii niemieckiej i 35 żołnierzy armii rosyjskiej. Centralnym elementem cmentarza jest pomnik wymurowany z kamiennych ciosów z inskrypcją "Freund und Feind / im Tode vereint!"/ "Przyjaciel i wróg/ zjednoczeni w śmierci!", zwieńczony metalowym krzyżem. Przed nim widoczne są mogiły żołnierzy armii niemieckiej, a po obu stronach cmentarza, przy ogrodzeniu znajdują się podłużne kwatery żołnierzy armii rosyjskiej z nagrobkami betonowymi w formie zaokrąglonych krzyży.

Jeśli interesują się Państwo turystyką historyczną i porównawczą zapraszamy również do lektury książki Wojciecha Kujawskiego "Niegocin", do jednego z rozdziałów "Wokół Miłek i Paproteckich Gór"/ "Rund um Milken und die Paprodtker Berge", w którym odnajdziemy powyżej przedstawioną historię w dwóch językach. Tekst został wzbogacony licznymi pocztówkami z tego okresu.

http://tannenberg-kozlowo.wm.pl/211820,Cmentarz-wojenny-w-M…

https://wojennecmentarze.prv.pl/drozdowo

http://www.rowery.olsztyn.pl/…/warminsko-mazursk…/cierzpiety

https://dzieje.pl/…/szlak-frontu-wschodniego-i-wojny-swiato…