Cmentarze wojenne.

Kiedy opuszczamy Ełk i udajemy się w kierunku Olsztyna, po około pięciu kilometrach jazdy dostrzegamy w oddali trzy drewniane krzyże wskazujące na znajdujący się w tym miejscu cmentarz wojenny w Bartoszach. Jest on miejscem pochówku żołnierzy niemieckich, którzy zginęli w I. i II wojnie światowej. Cmentarz z okresu I. wojny światowej jest określany także jako ,,Wschodniopruska Golgota’’. Trzy drewniane krzyże otoczone murem z kamienia polnego wraz z tablicą są miejscem pochówku 84 żołnierzy niemieckich poległych w czasie bitwy zimowej na Mazurach. Obok tego cmentarza Volksbund Deutscher Kriegsgräberfürsorge utworzył zbiorowy cmentarz, na którym miejsce ostatniego spoczynku odnaleźli żołnierze polegli podczas II. wojny światowej na terenie Warmii, Mazur i Podlasia. Budowa cmentarza została ukończona w 2001 roku, a 9. sierpnia 2003 roku cmentarz został oficjalnie otwarty i poświęcony. Dotychczas pochowano tu 17 900 zmarłych, ostatni wielki pochówek odbył się w 2017 roku: 3000 jeńców wojennych oraz cywilów z obozu koło Torunia znalazło tutaj swoje miejsce spoczynku. Cmentarz jest otoczony kamiennym murem, poszczególne kwatery posiadają granitowe stele z nazwiskami pochowanych. Na terenie każdej kwatery są umieszczone kamienne krzyże, które zostały ustawione przez żołnierzy Bundeswehry i Wojska Polskiego.Szczególne wrażenie robi kolejny cmentarz, który jest położony niedaleko cmentarza w Bartoszach, na trasie Ełk - Olsztyn. Po prawej stronie drogi znajduje się duże wzniesienie porośnięte lasem sosnowym. To tutaj na cmentarzu wojennym w Talusach spoczywa największa część poległych na tych terenach żołnierzy - 79 Niemców i 278 Rosjan. Podczas bitwy zimowej 12. i 13. lutego 1915 r. niemieckie natarcie spotkało się z zaciętym oporem III Korpusu Syberyjskiego. Obszar wzgórz na linii Talusy-Karbowskie stał się miejscem zaciętych walk. Siarczysty mróz i głęboki po kolana śnieg utrudniał sytuację Niemcom. Przy znacznych stratach w ludziach udało się zdobyć i utrzymać zalesione wzgórze na północ od wsi Talusy. Ostatecznie 14.lutego Rosjanie opuścili swoje pozycje i wycofali się do Ełku. Groby żołnierzy rosyjskich znajdują się w dolnej części cmentarza, natomiast wyżej zostali pochowani niemieccy żołnierze, a oficerowie leżą w części środkowej. Jeden z pochowanych oficerów nie poległ w czasie bitwy zimowej, lecz w 1918 na froncie zachodnim ,,Hauptmann Behrendt, Inf. Regt. 138, +12.10.1918 A.D Westfront‘‘, był to syn ówczesnego właściciela majątku. Na samym szczycie znajduje się biały pomnik, na którym w dolnej części widnieje krzyż prawosławny a na górze czarny krzyż kawalerski (niem.Tatzenkreuz).

Literatura: W. Kujawski, Pojezierze Ełckie. QMK, Olsztyn 2017, s. 242.

https://www.volksbund.de/kriegsgrae…/bartossen-bartosze.html

https://de.wikipedia.org/wiki/Bartosze

https://de.wikipedia.org/wiki/Talusy

Tekst.: M. Grygo

Foto.: K. Grygo

barbara.willan@gmail.com            

Strona internetowa jest wspierana finansowo przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Redaktor strony internetowej: Ewa Dulna

Skontaktuj się z nami

mail: barbara.willan@gmail.com

tel. 606 680 218

ul. Prosta 17/3

Olsztyn 10 - 029

Zrobione w WebWave CMS