07 czerwca 2021

Gudniki z historycznej Barcji

„Gudniki niegdyś zamieszkiwali zarówno protestanci, jak i katolicy, Niemcy i Polacy. Ludzie, dla których najważniejsza była własna mała ojczyzna z jej znaną historią, jak również z wieloma niewiadomymi. Nie inaczej jest dzisiaj. Znaczenie wsi w niczym nie zmalało dla jej obecnych mieszkańców: przybyłych w te strony z różnych stron, niejednokrotnie wbrew własnej woli oraz nowych pokoleń, które tu się urodziły. Gudniki były, są i będą dla nich  czymś istotnym – może nawet mitycznym sercem świata”.                                                                                           

    (S. Kuprjaniuk, Gudniki)

 

Gudniki, 13.kwietnia 2021

 

Moja pierwsza wizyta w Gudnikach.

Gudniki/niem. Gudnick to niewielka wieś z I poł. XIV w. w gminie Korsze, która kryje w sobie kilka historycznych tajemnic. We wsi znajduje się murowany z cegły i kamienia polnego kościół z drugiej połowy XIV w., który został przebudowany w 1731r., dobudowano wówczas niską drewnianą wieżą. Wewnątrz kościoła znajduje się płyta nagrobna szwedzkiego lekarza z napisem „ Roku pańskiego 1647 w kwietniu zmarł w Bogu w wieku 43 lat i został pochowany Szanowny Pan Johan Bernard Varnabagen , były lekarz przyboczny Jej Wysokości Królowej Szwecji Krystyny żony Gustawa II Adolfa”. Po prawej stronie kościoła widnieje pomnik wykonany z granitu w kształcie prostopadłościanu, który został poświęcony siedemnastu mieszkańcom poległym w czasie I wojny światowej.

Opuszczając Gudniki i udając się w kierunku Reszla mijamy po lewej stronie cmentarz, na którym współczesność przeplata się z przeszłością, z historią tych okolic. Na niewielkim wzniesieniu bieli się barokowa kaplica, a wokół niej rozciąga się cmentarz. W kaplicy spoczywali przedstawiciele rodu von der Groeben z Łankiejm. Oprócz czterech dębowych trumien obudowanych blachą znajdował się również w kaplicy herb i wieńce laurowe. Trumny zostały zniszczone w latach 60-tych XX wieku, a ówczesne władze kazały pochować szczątki po lewej stronie kaplicy. W południowo-zachodnim narożniku cmentarza znajduje się żeliwny krzyż dwóch młodych członków rodziny von der Groeben – Fryderyka i Mateusza. Na cmentarzu został pochowany również wielki królewski budowniczy dróg Fridrich Mulnier. Wybudował drogę brukową Królewiec–Ełk, przez Bartoszyce Kętrzyn i Giżycko. Drogę budowano w latach 30-tych XIX od strony Królewca i oddawano etapami do użytku do 60-tych lat XIX w. Na drugiej stronie żelaznego krzyża widnieje: „Wer so fromm, so gut gewesen,/konnte nur bei Gott genesen./ Wie hochbeseligt sind die Reinen/ Das ist der Trost fuer alle Seinen.”/ ”Kto był tak pobożny, tak dobry/ mógł tylko wydobrzeć u Boga./ Jakże błogosławieni są czyści./ To jest pocieszeniem dla wszystkich bliskich”.

 

Gudniki, dnia 04.czerwca 2021

 

Powrót do wsi Gudniki

Dzisiaj ponownie wróciliśmy do miejscowości Gudniki, tym razem na zaproszenie Pana Sołtysa wsi-Eugeniusza Kowaluk, który zauważył, że w ostatniej naszej relacji z dn.13.04.21 zabrakło zdjęć z wnętrza kościoła. Zaproszenie przyjęliśmy i właśnie dzisiaj podziwialiśmy wnętrze kościoła i chcielibyśmy naszymi wrażeniami podzielić się również z Państwem.

Przypomnę, że kościół wybudowano w II poł. XIV w., a pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1483 roku. Wschodnia część kościoła jest młodsza od zachodniej i pochodzi z XV w. W latach 1731-1733 kościół został gruntownie odrestaurowany, a następnie w latach 1855,1905 i 1924 r.

Wewnątrz kościoła uwagę zwracają dwa ołtarze. Pierwszy z nich wczesnobarokowy z 1626 r. widnieje na wschodniej ścianie kościoła. Ołtarz jest dwukondygnacyjny (ok.4 m) i w całości wykonany z drewna rzeźbionego i polichromowanego. Zwieńczenie ołtarza to figura Chrystusa Zmartwychwstałego, w drugiej kondygnacji ołtarza głównego widnieje obraz Ukrzyżowania, natomiast obraz Jezusa w Ogrójcu znajduje się w centralnym polu ołtarza głównego. Na tylnej ścianie tego obrazu widnieje inskrypcja o treści: „ Geschenk des Evangelischen Kunstvereins in Berlin an die Kirche zu Gudnick, 1883”/ Dar Ewangelickeigo Towarzystwa Sztuk z Berlina. Dolną część ołtarza tworzy predella z dekoracją rzeźbiarską przedstawiającą uskrzydlone główki putt/aniołków. Pomiędzy cokołami na ciemnym tle została ukazana scena Ostatniej Wieczerzy. Drugi ołtarz znajduje się w miejscu, gdzie kiedyś była ustawiona ambona. Jest to ołtarz boczny zwany również ołtarzem szensztackim. Poświęcony został Matce Bożej Trzykroć Przedziwnej i stanowi współczesny nabytek kościoła. Genezy ołtarza należy upatrywać w miejscowości Schönstätt, która jest kolebką Międzynarodowego Ruchu Szensztackiego. Podobnych ołtarzy jest na świecie 200. Na ołtarzu znajduje się kopia obrazu Matkę Bożej Trzykroć Przedziwnej z 1894 r. Ołtarz trafił do Gudnik w latach 60. XX w. z miejscowości Klewno.

Najstarszym zabytkiem kościoła jest granitowa chrzcielnica z XIV wieku. Natomiast najciekawszym zabytkiem sztuki sepulkralnej jest płyta nagrobna z czerwonego marmuru szwedzkiego lekarza Johana Bernarda Varnhagena. Tablica z 1647 r. znajduje się na południowej stronie kościoła.

Po wejściu do kościoła wzrok wędruje do góry, przestrzenie między belkami jak i krawędzie boczne krokwi zostały pokryte ornamentowym malarstwem w stylu ludowego baroku, wykonanym w 1744r. przez Johanna Jerusalema z Friedlandu. Polichromia stropu przedstawia motywy muszli, pucharów i listowia. W centralnym widnieje anioł.

Na jednym z okien ściany północnej można zobaczyć replikę witraża Zmartwychwstania Chrystusa z 1586r. Warto przyjrzeć się jeszcze drewnianej dzwonnicy, w której znajduje się dzwon z 1805 roku. Na uwagę zasługują drzwi wejściowe do kruchty południowej, ozdobne kute zawiasy, klamki. Zachował się nawet oryginalny klucz do kościoła.

Jeśli chcecie Państwo więcej dowiedzieć się o kościele warto przeczytać książeczkę poświęconą wsi Gudniki, która znajduje się w kościele: Stanisław Kuprjaniuk „ Gudniki”, jak również osobiście zwiedzić to niezwykle ciekawe miejsce. Kościół jest otwarty dla zwiedzających. Jeśli jest zamknięty, można poprosić Pana Sołtysa, który mieszka naprzeciw kościoła i chętnie Państwu otworzy i opowie o kościele. Zapraszamy!

 

Tekst Maria Grygo

Zdjęcia Krzysztof Grygo

  1. pl
  2. de
Mobile menu

barbara.willan@gmail.com            

Strona internetowa jest wspierana finansowo przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

 

Redaktor strony internetowej: Ewa Dulna

Skontaktuj się z nami

mail: barbara.willan@gmail.com

tel. 606 680 218

ul. Prosta 17/3

Olsztyn 10 - 029

Zrobione w WebWave CMS