Foto: Radio Olsztyn

Jak naucza się języka polskiego na granicy polsko-niemieckiej

Arkadiusz Łuba

Brandenburgia ma najdłuższą granicę państwową z Polską spośród wschodnich krajów związkowych. Każdego dnia granicę Słubice - Frankfurt nad Odrą przekracza około 70 000 osób dojeżdżając do pracy. Uniwersytet Viadrina i Collegium Polonicum wymieniają między sobą informacje naukowe. Ponadto istnieją transgraniczne procedury policyjne i tym podobne. A co z lekcjami języka polskiego w Brandenburgii?

Język polski jest integralną częścią wielojęzyczności w Brandenburgii. Taka jest opinia Birgit Nix, naczelnika wydziału w Ministerstwie Edukacji, Młodzieży i Sportu Brandenburgii. Ponad 3000 uczniów uczy się tu języka polskiego jako obcego lub ojczystego. W ostatnich latach liczba ta nadal rośnie. Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu Brandenburgii zakłada, że w najbliższych latach trend ten się utrzyma. Birgit Nix podaje przyczynę tego zjawiska: „Głównym powodem jest fakt, że w kraju związkowym Brandenburg pracujemy obecnie nad koncepcją wielojęzyczności. Nacisk zostanie położony w szczególności na język polski ”.

To założenie wielojęzyczności będzie obejmowało koncepcję począwszy od przedszkola aż do ukończenia szkoły średniej lub nawet dłużej - do momentu studiów. Nix kontynuuje: „Celem tej koncepcji jest rozwój wielojęzyczności w Brandenburgii i promowanie nauki języków w szkołach w ciągu kilku następnych lat. Ponadto, w ramach realizacji idei europejskiej, koncepcja ma również na celu przedstawienie konkretnych sugestii m.in. dotyczących motywacji i wdrażania strategii w nauce języków oraz wykorzystania metod pracy wspomaganych cyfrowo w nauce języków ”.

Ważną podstawę w procesie przyswajania języka polskiego i nabywania kompetencji międzykulturowych upatruje się w dzieciństwie i w okresie dojrzewania. Nauczanie w szkołach znacząco się do tego przyczynia. Przyczyniają się do tego również partnerstwa szkół, niemiecko-polskie projekty szkolne, wymiany dzieci i młodzieży oraz kursy językowe. Zobowiązało się do tego ponad dwadzieścia szkół europejskich w Brandenburgii: „Język musi być żywy, aby rozwijać umiejętności językowe. Cieszymy się zatem, że w roku szkolnym 2019/2020 przy 217 szkołach, co stanowi około jednej trzeciej wszystkich szkół w Brandenburgii, będziemy mieć co najmniej jedną szkołę partnerską w Polsce. Partnerstwa szkół koncentrują się na niemiecko-polskich projektach szkolnych, ale nade wszystko obejmują nauczanie i styl życia, który oferuje młodym ludziom możliwość wzajemnego poznania się i mówienia w języku ”.

Nieprzerwanie od 2011 roku w szkołach w Berlinie i Brandenburgii odbywa się tak zwany Dzień Niemiecko-Polski. Dzięki temu można wzbudzić zainteresowanie językiem i kulturą polską. Organizatorami są Instytut Polski w Berlinie, Ambasada RP oraz ministerstwa obu krajów.

Ponadto kraj związkowy Brandenburgia pracuje obecnie nad tak zwaną „ofensywą języka polskiego”, przygotowywaną przez Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu Brandenburgii. W ramach tego projektu Ministerstwo we Frankfurcie nad Odrą chciałoby w przyszłości stworzyć zaawansowane kursy języka polskiego dla uczniów. Birgit Nix: „W 2019 roku Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu oraz miasto Frankfurt podpisały odpowiednią deklarację, która obejmuje dwa różne cele. Pierwszym celem jest wdrożenie programu języka sąsiada. Jego zadaniem jest zbudowanie koncepcji tak, aby promować umiejętności językowe i międzykulturowe”. Rozpocznie się to w dwóch szkołach podstawowych, które przeznaczą jedną godzinę w tygodniowym planie lekcji na naukę języka polskiego począwszy od pierwszej klasy i kontynuując aż do szóstej w ramach obowiązującego programu nauczania.

„Drugim celem”, kontynuuje Nix, „który postawiliśmy sobie we Frankfurcie, jest oferta dwujęzyczna od szkoły podstawowej aż do momentu ukończenia szkoły. Chcemy wystartować z tą ofertą w nadchodzącym roku szkolnym i początkowo będziemy oferować tzw. zajęcia dwujęzyczne zarówno w szkole podstawowej, jak i gimnazjum. W sektorze szkół podstawowych wygląda to tak, jakbyśmy poszli o krok dalej i nie ograniczali się tylko do tworzenia dwujęzycznych ofert. W szkole podstawowej uczniowie będą uczyć się języka niemieckiego i polskiego w mowie i piśmie i aby to osiągnąć będą uczestniczyli w dużej ilości godzin języka polskiego”.

W przyszłości oferty te powinny zostać wprowadzone również w szkole średniej ze świadectwem jej ukończenia.

W innym projekcie prowadzonym we Frankfurcie nad Odrą, zwanym „Latania”, niemieccy i polscy uczniowie klas 7 i 8 - 13 i 14-latkowie - uczą się raz w tygodniu wspólnie różnych przedmiotów. Istnieje również regularna wymiana między szkołami. Zachęcamy również do nauczania w języku ojczystym. „W zasadzie to nic innego jak lekcje języka ojczystego - w Brandenburgii nazywane są one lekcjami języka ojczystego” - mówi Nix: „Celem tej lekcji jest w pierwszej kolejności, dla uczniów, zwłaszcza dla uczniów polskich, zdobycie lub utrwalenie umiejętności językowych. Promowanie języka kraju, z którego pochodzimy jest w rozwoju dziecka bardzo ważne, ponieważ sprzyja holistycznemu rozwojowi języka, a także budowaniu tożsamości uczniów ze środowisk migracyjnych. Ponadto nauczyciele powinni zachęcać do stałego konfrontowania się z własnym charakterem społeczno-kulturowym i odnosić go do niemieckiego społeczeństwa. Lekcje stwarzają przestrzeń do zmierzenia się z aktualną i częściowo nową wolą życia”.

W Brandenburgii istnieje w sumie dwadzieścia grup, które prowadzą takie zajęcia pozalekcyjne. Bierze w nich udział ok. 250 uczniów. W porównaniu z innymi ofertami zajęć w językach ojczystych i rodzimych, polski jest tutaj liderem.

Przełamywanie barier, wspieranie współpracy gospodarczej, promowanie umiejętności międzykulturowych - to jest cel kursów języka polskiego w Brandenburgii. Szkoda tylko, że tak niewielu Niemców uczy się polskiego w porównaniu z Polakami, którzy uczą się niemieckiego.

Tłumaczenie: Sylwia Pochmara-Hahnkamp

Tekst w języku niemieckim ukazał się w numerze 10/2021 „Masurische Storchenpost”

barbara.willan@gmail.com            

Strona internetowa jest wspierana finansowo przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Redaktor strony internetowej: Ewa Dulna

Skontaktuj się z nami

mail: barbara.willan@gmail.com

tel. 606 680 218

ul. Prosta 17/3

Olsztyn 10 - 029

Zrobione w WebWave CMS